دریافت راهنمایی :
09129571077
و
09129511077
حقیقت پشت پرده محصولات بدون قند؛ آیا جایگزین های قند بی خطرن؟
محصولات بدون قند در ظاهر گزینه‌ای سالم هستند، اما ضرر محصولات بدون قند را نباید نادیده گرفت. مصرف افراطی و بلندمدت آن‌ها می‌تواند اثراتی منفی بر سلامت متابولیک، قلبی، گوارشی و حتی سیستم ایمنی داشته باشد.
آیا محصولات بدون قند واقعاً بی‌ضرر هستند؟
خیلی از ما وقتی به بسته‌بندی‌شان نگاه می‌کنیم، محصولات بدون قند را به‌عنوان گزینه‌ای سالم می‌بینیم. اما آیا واقعاً این محصولات بی‌ضرر هستند؟ یا باید نگران ضرر محصولات بدون قند هم باشیم؟
همچنین بخوانید: تاثیر شیرین کننده بدون قند بر روی افزایش وزن
چرا شیرینی بدون کالری؟
بسیاری از این محصولات از شیرین‌کننده‌های مصنوعی یا جایگزین قند استفاده می‌کنند ـ مانند آسپارتام، سوکرالوز، استیوی و اریتریتول. اینها کالری بسیار کمی دارند و برای کاهش مصرف شکر طراحی شده‌اند.
فواید احتمالی
- کاهش کالری دریافتی و کمک برای مدیریت وزن، مخصوصاً زمانی که جایگزین نوشیدنی‌های پرشکر می‌شوند.
- عدم افزایش سریع قند خون برای افراد دیابتی یا پیش‌دیابت.
نگرانی‌های بهداشتی
۱. خطر دیابت نوع ۲ و متابولیسم
یک مطالعه‌ی استرالیایی روی بیش از ۳۶ هزار نفر نشان داد که مصرف تنها یک قوطی نوشیدنی بدون قند در روز، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را تا ۳۸٪ افزایش می‌دهد، حتی با کنترل وزن و عادات تغذیه‌ای. همچنین WHO توصیه کرده که استفاده از شیرین‌کننده‌های غیرقندی برای کنترل وزن یا پیشگیری بیماری‌های مزمن، اثری بلندمدت ندارد و ممکن است با خطراتی همراه باشد.
بعضی از شیرین‌‌کنندهای مصنوعی مثل سوکرالوز وقتی حرارت می‌بینن، ترکیبات سمی مثل کلروپروپانول تولید می‌کنند.
۲. تأثیر بر قلب و عروق
تحقیقات نشان داده اریتریتول (یک نوع قند الکلی) ممکن است تجمع پلاکت‌ها را افزایش دهد و خطر تشکیل لخته، سکته قلبی یا مغزی را بالا ببرد، به‌ویژه در افراد مستعد.
۳. تأثیر روی میکروبیوم روده و داروهای سرطان‌درمانی
مطالعه‌ای در مرداد ۱۴۰۴ نشان داد مصرف بالای سوکرالوز ممکن است اثربخشی ایمونوتراپی در بیماران مبتلا به ملانوما یا سرطان ریه را کاهش دهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند سوکرالوز می‌تواند فلور روده را دچار تغییر کند و قابلیت عملکرد سلول‌های T را مختل نماید.
۴. نگرانی درباره سرطان
طبق نظر نهادهای علمی معتبری مانند FDA، EFSA و NCI، شیرین‌کننده‌های مصنوعی تأییدشده (آسپارتام، سوکرالوز، استیوی و …) در شرایط مصرف معمول، ریسک سرطان ندارند. اما IARC (وابسته به WHO) در سال ۲۰۲۳ آسپارتام را در گروه ۲B (ممکن است سرطان‌زا باشد) طبقه‌بندی کرده است.
۵. سایر اثرات جانبی
مطالعات دیگر گزارش کرده‌اند که استفاده بلندمدت از برخی قندهای مصنوعی ممکن است باعث مشکلات گوارشی (مثل نفخ)، سردرد، تغییر مزه، واکنش‌های حساسیتی یا اثرات عصبی شود.
مصرف زیاد محصولات بدون قند در کودکان ممکنه روی رشد باکتری‌های مفید روده اثر منفی بذاره و ایمنی رو کاهش بده.
جدول خلاصه فواید و ضرر محصولات بدون قند
| موضوع | فواید | نگرانی‌ها / ضررها |
|---|---|---|
| کنترل وزن | کاهش کالری نسبت به شکر | ممکن است در بلندمدت مفید نباشد (WHO) |
| قند خون (در دیابتی‌ها) | نوسان کمتر قند خون | عوارض متابولیک طولانی‌مدت |
| بیماری‌های قلبی/عروقی | – | خطر افزایش لخته‌سازی یا سکته (اریتریتول) |
| سرطان | بدون ارتباط واضح در سطح ADI | آسپارتام گروه ۲B (شواهد محدود) |
| گوارش | قابل تحمل در مصرف کم | نفخ، سردرد، تغییر مزه |
منابع معتبر
تمام محصولات بدون قند لزوما کم کالری نیستن و ممکنه حاوی روغن و کربوهیدرات های دیگه برای طعم دهی باشند.
پرسش‌های پرتکرار (FAQ)
۱. آیا محصولات بدون قند به کاهش وزن کمک می‌کنند؟
در کوتاه‌مدت ممکن است کمک‌کننده باشند، ولی WHO می‌گوید شواهدی برای اثر بلندمدت وجود ندارد و حتی ممکن است با خطر بیماری متابولیک همراه باشد.
۲. مصرف روزانه؟ آیا خیلی مضر است یا به صرفه؟
مصرف گاه‌به‌گاه در حد مجاز معمولاً بی‌خطر است، ولی استفاده‌ی روزانه ممکن است خطر دیابت و مشکلات متابولیک را افزایش دهد.
۳. آیا انواع خاصی شیرین‌کننده مثل آسپارتام یا سوکرالوز خاص هستند؟
بله، آسپارتام در گروه “احتمالاً سرطان‌زا” دسته‌بندی شده و سوکرالوز نیز ممکن است عملکرد ایمنی بدن را کاهش دهد.
۴. آیا بهتر است قند طبیعی مصرف کنیم یا شیرین‌کننده مصنوعی؟
اگر در مصرف قند طبیعی تعادل رعایت شود، انتخاب سالم‌تری است. قندهای مصنوعی میل به شیرینی را تقویت کرده و ارزش غذایی ندارند.
۵. برای سلامت دهان چه؟ آیا محصولات بدون قند بی‌ضررند؟
بله، برای سلامت دهان بهترند، اما نوشیدنی‌های گازدار بدون قند هنوز اسیدی‌اند و ممکن است باعث فرسایش دندان شوند.
بهتر است به جای افراط در مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی، از قندهای طبیعی در حد متعادل، میوه‌ها و تغذیه متنوع بهره ببریم. آگاهی کلید انتخاب سالم‌تر است.
